Skip to content
Posts
Երեկո էր։ Երևանյան խաղաղ երեկոներից մեկը։ Համալսարանից տուն վերադառնալուն պես սեղանին գտա մի տոպրակ, որին մեծ ուշադրություն չդարձրեցի՝ մտածելով, որ հայրիկս էլի ինչ-որ անկապ իրեր է տուն բերել և առաջ շարժվեցի։ Զգացի, որ անտարբերությունս անհանգստացրեց ծնողներիս, ու նրանք սկսեցին ուշի-ուշով հետևել իմ ամեն քայլին։ Ապա որոշեցի ի վերջո բացահայտել տոպրակի պարունակությունը։ Բացելս և զարմանքս մեկ եղավ։ Տոպրակի մեջ ժապավենային տեսախցիկ էր։ Անչափ ուրախ էի։ Մինչև այդ երևի այնքան էի զզվացրել բոլորին, խոսելով ժապավենային լուսանկարչության մասին, որ հայրիկս ի վերջո ընկերոջից խնդրել էր նրա սովետական Զենիտը և բերել տուն։
Այսպես սկսվեց․ անցած ամառ մի ճամբարի մասնակցեցի, որտեղ բոլոր մասնակիցներին Kodak Fun Saver միանգամյա օգտագործման կամերաներ բաժանեցին՝ ամբողջ ընթացքում նկարելու համար։ Եվ այսպես ես ունեի 14 օր, 30 «լուսանկարային կրակոցի» հնարավորություն ու այս ամենը բնության հատուկ պահպանված տարածքում՝ Դանուբ դելտայում։ Միաժամանակ պոլարոիդ նկարներ կան, որոնք արված են մեր լուսանկարիչ Ռեբբեկայի Fujifilm Instax Wide 300-ով։
Նկարում Դանուբն գետն է շրջապատած բարձր եղեգներով։ Տեղացիները սրանցից ձկնորսական փոքր նավեր էին սարքում։ Հենց ստեղ եմ առաջին անգամ կայակինգ արել։
— Ես այդ օրը հասկացա, որ ֆոտո անելիս կորցնում եմ պահը։ Իրեն պահելու/պահպանելու փորձ անելով՝ բաց եմ թողնում այն անձնապես ապրելու հնարավորությունը։
Մի տարի առաջ մեկը ինձ այս խոսքերը ասաց, ու երևի հենց այդ պահին սիրահարվեցի իրեն ու լուսանկարչությանը։ Հետո նա գնաց, բայց պահը կորցնելու մասին մտորումները մնացին։
Երկու օր առաջ Ռուբեն Արևշատյանը ասաց, որ լուսանկարը պահը կարևորելու, հավերժացնելու, հիշողություն, պատմություն ստեղծելու մասին է, ու ես էլի հիշեցի անցած գարունը։ Սկսեցի մտածել սկան արված ֆոտոներիս մասին, որոնց դեռ չէի տեսել, բայց մեկ ժամից կտեսնեի, ու ուզեցի հասկանալ՝ այն որ մի աչքս փակեցի ու սեղմեցի կոճակը, այդ պահին կորցրի՞ մետրոյի կնոջը, պատը, ծաղիկը, իմ արտացոլանքը, թե՞ իրենք հավերժացան ժապավենիս վրա՝ դառնալով հիշողություն/պատմություն։ Հիմա մտածում եմ, որ թվանշայինի պարագայում կորուստի զգացողությունը գուցե ավելի շատ է։ Ժապավենի դեպքում ֆիքսածդ պահը մի տեսակ ֆիզիկական ու մարմնական է շատ։
Այնպես է ստացվել, որ ես ժապավենի չեմ անցել, այլ լուսանկարել սկսել եմ հենց ժապավենից։ Նախ հայրս ու հորս ընկերները ինժեներներ էին։ Սովետական ինժեները ինձ համար մի մարդ էր, ով հագնում էր ջինս, «կլետչատի» վերնազգեստ, կրում էր ակնոցներ, կրծքի գրպանում ուներ մատիտ և գրիչ, տանը ուներ հետաքրքրագույն գրքերով մի քանի դարակ ու իհարկե զբաղվում էր հազար ու մի բաներով՝ այդ թվում լուսանկարում էր։ Այնպես որ, գրեթե ամեն տանը, այդ գրադարակների վրա կար նաև լուսանկարչական ապարատ և իհարկե կային լուսանկարչական ալբոմներ։ Առաջին փորձառությունը կապված լուսանկարչության հետ, դա հորս հետ մութ բաղնիքում լուսանկարները երևակելու ալքիմիական արարողությունն Էր։ Երբ մի քանի օպերացիաներից հետո, նախ հայտնվում էր պատկերը ժապավենի վրա, ապա վերջ ի վերջո, նաև լուսանկարչական թղթի։ Սա ինձ համար հեքիաթային մի փորձառություն էր։
Ես սիրահարվեցի ժապավենին մոտավորապես 2009֊ին՝ այս նկարները տեսնելով։
Ինձ գրավեց նրանց տեքստուրան, «հատիկները», կարճ ասած՝ «film grain» կոչվածը։ Ես որոշեցի որ անպայման պետք է անալոգային ֆոտոխցիկ ունենամ։ Նորայրի օգնությամբ ձեռք բերեցի Վերնիսաժից Զենիտ TTL։
Խեղճ Զենիտի էքսպոնոմետրը չէր աշխատում՝ պահանջում էր ինչ֊որ յուրահատուկ տեսակի մարտկոց, որը ոչ մի տեղ չէի կարողանում գտնել։ Այդ պատճառով ստիպված էի մի կերպ, գուշակելով, նկարել։
Իհարկե, մեծ քանակությամբ նկարներ ուղղակի չստացվեցին, բայց հաջողները իմ համար շատ թանկ են։ Նրանց թվում հիմնականում իմ ընկերների դիմանկարներն են։
նախկինում ես նկատում էի ինչպէս է տեքնիկան փոխում էսթետիկան։ ասենք, թուային մոնտաժը բերեց մեզ «դիսկրետ» մոնտաժ։ յետոյ սկսեցի նկատել ինչպէս ճաշակն ու հասարակութիւնը սահմանում են տեքնոլոգիաները։
սկսենք, օրինակ, լուսանկարչութիւնից։ ճապոնական ժապաւէնները տալիս են աւելի քիչ կոնտրաստ պատկերներ, ու, հետեւաբար՝ այդ պատկերներում աւելի շատ են գոյների երանգները։ ճապոնական ժապաւէնները նաեւ աւելի սառը պատկերներ են տալիս։ ամերիկեան ժապաւէնները, ընդհանուր առմամբ, աւելի կոնտրաստ են, ու աւելի տաք պատկերներ են ստանում։
սա գուցէ կապ ունի նրա հետ, որ ճապոնական դպրոցականներն արդէն աւելի շատ երանգ են կարողանում տարբերել, քան եւրոպական դպրոցականները։ եթէ եւրոպացուն ցոյց տալ պալիտրա, եւ հարցնել, ո՞ր գոյնի ներկն է ընտրում, ասենք պարիսպ ներկելու համար, նա կարող է ընտրել եղածից որեւէ մէկը։ ճապոնացին կարող է ասել՝ ինձ պէտք է այս ու այս երանգի արանքում։ հետեւաբար այսպիսի կատալոգները ճապոնացիների համար այլ են։ իսկ դա ըստ երեւոյթին կապ ունի նրա հետ, որ ճապոնիայում աւելի շատ են էսթետիկայի հետ կապուած առարկաներն, ու նոյնիսկ իկեբանան՝ դպրոցական առարկայ է։
Վերջերս անդրադարձայ «գին» հասկացողութեանը։ Նրանից էր, որ որպէս ժապաւէնով աշխատող լուսանկարիչ, ես նկատում եմ ինչպէս են մարդիկ՝ որպէս կանոն թուանշային լուսանկարչութեան երկրպագուները, խօսում ժապաւէնի գնի մասին, սովորաբար՝ բացասական երանգով՝ իրենց ի սկզբանէ կանխակալ դիրքից։
Հիմնականում ես նմանատիպ մեկնաբանութիւններ եմ լսում՝ «ժապաւէնն այնքա՜ն թանկ է…», իսկ նախադասութեան երկրորդ մասը մօտաւորապէս այսպիսի տեսք ունի՝ «բայց թուանշայինը ձրի է» (ձրի չի, բայց դա այլ պատմութիւն է)։ Իսկապէս, ժապաւէնը թանկ է։ Բայց այլ կողմից նայելով, դու հասկանում ես, որ թանկութիւնն այդքան էլ վատ բան չէ, չնայած՝ այդքան էլ լաւ բան չէ՝ այն պարզապէս ժապաւէնի յատկութիւններից մէկն է, ու լուսանկարիչն ազատ է այդ յատկութիւնը սահմանելու գործում։
Ես 2008֊2009֊ին հետեւում էի Վիւիան Մայերի՝ Ջոն Մալուֆի բլոգին։ Ու յիշում եմ որ Վիւի նկարներն այն ժամանակ ինձ այնքան չէին տպաւորել, ինչպէս յետոյ, երբ բացայայտեցի իրեն կրկին, երեւի 2016֊ին։ Գտայ իր ինքնանկարների գիրքը միրզոյեանում ու մտածեցի՝ աաա, ես իրան գիտեմ։ Ու սկսեցի կրկին փնտրել համացանցում։
Ահա, ձախից սքանն ա, որն այն ժամանակ Մալուֆն արել էր իր ֆլատբեդ ծրիչով ու հրապարակել բլոգում, աջից պրոֆեսիոնալ արուած սքան ա, որը հրապարակուած ա Մալուֆի՝ Վիւին նուիրուած կայքում այսօր։